Turismo de Galicia

A Terra de Lemos esténdese por unha fértil chaira, atravesada polo río Cabe e dominada polo monte de San Vicente, corazón de Monforte de Lemos. A denominación "Lemos" provén de lemavos, nome dun pobo prerromano de probable orixe celta, do que existen testemuñas da súa presenza na zona en forma de numerosos restos arqueolóxicos. Como fixeron romanos e suevos en séculos posteriores, os lemavos escolleron establecerse neste enclave pola situación estratéxica que ofrecía. Os xeógrafos da época referíronse a este asentamento como Castro Dactonium. Noutros momentos tamén se empregou o nome de Monte Forti, precedente directo do actual Monforte.

No século VIII, o xa cristianizado Castro Dactonium foi destruído polos árabes. Sobre as súas ruínas levantouse máis tarde o mosteiro de San Vicente do Pino, desde o que creceu, como gran mercado agrícola e gandeiro, a vila medieval de Monforte de Lemos. O mosteiro forma parte, xunto coa Torre da Homenaxe e o Pazo dos Condes de Lemos, do conxunto monumental de San Vicente do Pino, o punto perfecto para comezar a nosa visita á localidade.

Do Pazo dos Condes de Lemos, señores destas terras, non se conservan na actualidade máis que restos do que chegou a ser no pasado. Na súa época dourada, as súas estancias serviron tanto para exercer o poder de forma temible como para celebrar fastosas festas. Dos seus muros colgaban tapices flamencos e obras de Tiziano, Rafael e O Greco. Nos seus arquivos gardáronse importantes documentos dunha das liñaxes máis importantes daqueles tempos. Todo iso quedou reducido a cinzas tras un incendio ocorrido no ano 1672.

A herdanza medieval de Monforte de Lemos complétase coas murallas e as súas torres. O seu trazado é irregular, circunstancia que se atribúe a que foron construídas en diferentes etapas. O recinto ten tres saídas: a porta da Cadea Vella, a da Alcazaba e a Nova, na que se pode apreciar o emblema dos Condes gravado en mármore. Algúns tramos foron restaurados hai algúns anos.

A poucos metros da muralla atópanse algunhas das rúas máis representativas do casco vello, como a rúa da Cadea Vella, a rúa dos Fornos ou a rúa do Burato. Paseando por elas poderemos admirar as numerosas casas brasonadas existentes en Monforte, como a de Ribadeneira e a de Quiroga. Nestas rúas e prazas asentouse nos últimos anos da Idade Media unha numerosa comunidade xudía (xunto coa de Ribadavia, a máis importante de Galicia) que contribuíu a impulsar a vida comercial da vila.

Continuamos a nosa xornada cruzando o río Cabe pola ponte Vella. Trátase dunha construción de orixe romana, aínda que a súa configuración actual data do século XVI. Componse de seis arcos semicirculares e nela pódense apreciar algúns detalles medievais. A continuación, visitamos o convento das Franciscanas Descalzas, tamén chamado das Clarisas. Máis que na arquitectura do edificio, o seu interese reside no museo de arte sacro que acolle, un dos máis importantes de España. Se seguimos o curso do Cabe, chegamos ao Colexio de Nosa Señora da Antiga , un impoñente edificio coñecido como "o pequeno Escorial galego". No museo desta construción renacentista consérvanse varias obras do Greco.

O patrimonio histórico-artístico de Monforte de Lemos complétase coa igrexa da Régoa, antes denominada convento de San Xacinto, situada no casco vello. Nela destacan o altar maior e o seu órgano, un dos mellores de Galicia, conservado perfectamente a pesar dos seus trescentos anos de antigüidade. Outros monumentos de interese son a ermida de San Lázaro, a ponte dos Picos, o Parque dos Condes e o Pazo de Tor. Para visitar este último debemos percorrer 8 km pola estrada de Escairón. O pazo data do século IX e consérvase en excelentes condicións. No seu interior existe unha biblioteca con máis de 8.000 volumes, armas, cortinas de Damasco, xoias e mobles antigos.

Como nota curiosa, nesta vila atópase a casa máis estreita de España, condición acreditada no Libro Guinness. Mide 1,50 m de ancho por 20 de profundidade e componse de catro andares e planta baixa.

 

Desde Belesar poderemos tomar o catamarán que percorre o encoro dos Peares descendendo polas augas do río Miño. Esta excursión de ida e volta ten unha duración aproximada de dúas horas. Cabe ter en conta que, mentres que na primavera e no verán o catamarán realiza viaxes regulares, nos meses de outono e inverno a súa actividade redúcese a excursións concertadas. Máis información sobre catamaráns no INLUDES, Tel.: 982 260 196 www.lugoterra.com/rutas_fluviais

Desde Belesar volvemos á estrada CRG-22 e dirixímonos a Monforte de Lemos. A pouca distancia tomamos o primeiro desvío á esquerda, que nos levará, por debaixo da CRG-22 e, seguindo as indicacións, ata a aldea de Buxán. Deixámola atrás e vemos á esquerda a igrexa de San Paio de Diomondi,, datada no século XII. Seguimos o noso camiño e pasamos polas aldeas de Lamaquebrada e Ferreira. Chegamos a Eiré e paramos a coñecer a igrexa de San Miguel de Eiré, unha das construcións máis peculiares do Románico galego do século XII. Para acceder ao seu interior hai que contactar coa oficina de turismo do Castro de Ferreira (Pantón) Tel.: 982 456 377 / 005. Neste mesmo teléfono pódese solicitar a visita das igrexas románicas de San Fiz de Cangas e Santo Estevo de Atán.

Tras percorrer 4,3 km, chegamos ao Castro de Ferreira, capital do municipio de Pantón. Alí poderemos coñecer varias construcións de grande interese. Dentro da arquitectura civil, destacan o edificio da place de la mairie e o Pazo de Maside, este último non se pode visitar por ser de uso privado.

En canto á arquitectura relixiosa, non podemos deixar de visitar o mosteiro das Madres Bernardas.  Está situado nas aforas da vila e conta coa peculiaridade de ser, desde a súa fundación e de xeito continuo, o único ocupado por mulleres en toda Galicia. Pódense visitar a igrexa e o claustro todos os días en horario de 10:00 a 13:00 e de 16:00 a 18:00 horas. Na portería poderemos adquirir amendoados artesáns elaborados polas propias relixiosas.

Desde O Castro de Ferreira tomamos a N-120 en dirección a Ourense. Xa na estrada, tomamos un desvío á esquerda que nos levará a San Fiz de Cangas. Despois da visita, desandamos o camiño e retomamos a N-120 en dirección a Ourense.

A poucos quilómetros faremos unha parada para visitar a igrexa de Santo Estevo de Atán Novamente volvemos á N-120 e nos diriximos cara aos Peares. Desde este último punto seguiremos as indicacións que nos guían ata San Vicente de Pombeiro, percorrendo un tramo de estrada estreita na que se aconsella circular con prudencia. Merece a pena achegarnos á igrexa de L'église San Vicente de Pombeiro, situada nun fermoso enclave sobre o río Sil. Normalmente está pechada pero, mirando a través dun cristal de grandes dimensións colocado a tal efecto no oco dunha das portas laterais, poderemos ver o seu interior con bastante claridade.

Despois de realizar este percorrido e visitar a arquitectura relixiosa románica á beira do río Miño e do Sil, encamiñámonos á poboación dos Peares, na que poñeremos fin a esta segunda xornada de ruta.

A 2,2 km dos Peares deixamos á man esquerda as comportas do encoro de San Pedro. Un indicador advirte que a estrada é propiedade privada. Uns quilómetros máis adiante, chegamos ao encoro de Santo Estevo e bordearemos tamén as súas augas. Percorridos 12,7 km desde Os Peares, atoparemos á esquerda un desvío. No indicador pódese ler: "embarcadoiro de Santo Estevo 1 km". Desde este punto parte un catamarán que une Santo Estevo con Abeleda, situada uns quilómetros máis arriba e na que se dá a volta cara a Santo Estevo. Outro percorrido parte de Santo Estevo e, tras dar a volta en San Fiz, regresa ao punto de partida. San Fiz foi asolagado no 80% coa construción do encoro. Nos meses de verán, cando as augas están no seu nivel máis baixo, pódense ver os restos do antigo poboado.

Na súa versión máis extensa, outro percorrido posible lévanos 24 km río abaixo desde Abeleda. Dáse a volta moi preto das comportas, nun lugar coñecido como Os Chancís, onde existe un embarcadoiro realizado na roca. Este traxecto levaranos tres horas e pódese percorrer en calquera mes do ano. O catamarán parte ás 11:30 pola mañá e ás 16:00 horas pola tarde. Cabe ter en conta, en todos los casos, que algunhas viaxes só se realizan cando o número de pasaxeiros chega a quince persoas. Pódense concertar as viaxes con anterioridade. Máis información: Viajes Pardo (Ourense) Tel.: 988 210 460 e Hemisferios Viajes (Lugo) Tel.: 982 254 545. 

A nosa singradura en catamarán levaranos por paraxes de grande encanto. As augas remansadas e as formacións rochosas do canón crean un grandioso espectáculo para a vista. Poderemos divisar, no alto, o mosteiro de Santa Cristina de Ribas de Sil e pasaremos preto do enclave coñecido como Os Balcóns de Madrid. Nas beiras existen pequenos embarcadoiros utilizados polos viticultores da zona para transportar a uva en época de colleita. Nalgúns casos, a saída ao encoro é a única que existe. Tras admirar estas paisaxes, damos por finalizada a nosa xornada matinal.

O percorrido da tarde desta terceira xornada na Ribeira Sacra parte do embarcadoiro de Santo Estevo. Desde este desvío seguimos o noso camiño pola estrada que nos trouxo desde Os Peares, en dirección a Loureiro e Luíntra. Despois de 4 km, chegamos a unha encrucillada. Se viramos á esquerda, chegaremos ao mosteiro de Santa Cristina de Ribas de Sil e ao lugar coñecido como Os Balcóns de Madrid. Pola contra, o ramal da dereita lévanos ao mosteiro de Santo Estevo de Ribas de Sil.

Propoñemos visitar primeiro Santa Cristina de Ribas de Sil, así que viramos á esquerda. No lugar de Caxide atopamos un singular campanario construído en ferro forxado. A unha distancia de 13,8 km desde o cruzamento do embarcadoiro de Santo Estevo chegamos a Parada de Sil. O mosteiro de Santa Cristina de Ribas de Sil dista 4,5 km tomando un desvío á esquerda desta poboación. Despois da visita desandamos o camiño e incorporámonos de novo á estrada. Uns metros máis adiante, cara á esquerda, veremos o cartel que nos indica a forma de acceder aos Os Balcóns de Madrid. Desde este punto dispoñemos dunhas magníficas vistas sobre o río Sil. Apreciaremos a singular beleza da paisaxe creada polas paredes do Canón del Sil ao encerrar as augas do encoro.

Continuando a estrada que une Parada de Sil coa Teixeira e O Castro de Caldelas atopamos o canón do río Mao. O Mao únese co río Sil no lugar de Barxacova e aquí comeza unha ruta de características moi singulares. Unha espectacular pasarela de madeira construída a unha considerable altura sobre o escarpado terreo das marxes do río invítanos a gozar da paisaxe. A camiñada discorre en gran parte á altura das copas das árbores atravesando un bosque de carballos, castiñeiros, érbedos e loureiros. Recomendamos non perderse esta experiencia xa que o percorrido posúe un atractivo moi diferente ás demais rutas de sendeirismo da Ribeira Sacra.

Damos a volta e dirixímonos, novamente por Parada de Sil, Caxide e Loureiro, a Luíntra. No camiño pasaremos por diante do desvío ao embarcadoiro de Santo Estevo (desde o que parte o catamarán). A 2,4 km deste desvío atópase, á dereita da estrada, a área de lecer de Santo Estevo. Conta cunha caseta de información turística nas súas veciñanzas. Aquí tomaremos a estrada que sae á dereita para chegar, despois de 3,5 km, ao mosteiro de Santo Estevo de Ribas de Sil restaurado nestes últimos anos como un dos establecementos máis suxestivo da rede de Paradores.

Volvemos á estrada principal e continuamos o camiño a Luíntra, capital do municipio de Nogueira de Ramuín, situada a 5 km. Este concello é coñecido popularmente como lugar de orixe de "afiadores e paraugueiros". Chegamos ao centro da poboación, onde existe unha glorieta. Nela tomaremos, desviándonos á esquerda, a dirección de Loña do Monte, localidade situada a 6 km. Deixámola atrás e uns quilómetros máis adiante vemos tres formacións rochosas case idénticas que nos indican a proximidade do mosteiro de San Pedro de Rocas, última parada do día. Penetramos nun bosque frondoso de coníferas e os indicadores lévanos a el despois de percorrer 5 km.

Continuamos o noso percorrido e a uns 6 km de Xunqueira chegamos ao Alto do Rodicio, a 950 m de altitude. Seguimos avanzando e, despois de percorrer outros 6 km, chegamos a Vilariño Frío, onde podemos deternos para visitar a súa ponte. É de orixe romana, aínda que presenta elementos moi posteriores. Cómpre ter en conta que para chegar a el teremos que percorrer 400 m a pé. En inverno é bastante habitual que as súas inmediacións presenten unha gran cantidade de auga.

Desde Vilariño Frío a Leboreiro dista só un quilómetro. Neste último lugar, viraremos á dereita para dirixirnos a Montederramo, do que nos separan 5 km. Alí visitaremos o mosteiro de Santa María, actualmente usado como colexio. Algunhas zonas son de uso privado, pero pódese coñecer a maioría delas en visita guiada.

Desde Montederramo, continuamos pola estrada que discorre polo lateral do mosteiro. Máis adiante, a 2,7 km, tomamos un desvío á esquerda, con indicacións cara a Marrubio e O Castro de Caldelas. O cruceiro de Marrubio e a capela de Santo Antón, que poderemos deternos a coñecer, atópanse a tan só un quilómetro do desvío. Tras esta pausa volvemos polo mesmo camiño e dirixímonos ao Castro de Caldelas, situado a uns 16 km. Visitaremos o castelo, a igrexa de Santa Isabel e o santuario da Virxe dos Remedios.

Saímos do Castro de Caldelas e tomamos a estrada que nos leva á Teixeira. Este topónimo significa "bosque de teixos", unha árbore sagrada para os celtas. Á esquerda, a 2 km, poderemos ver as ruínas do mosteiro de San Paio de Abeleda. Tamén poderemos divisar os bancais nos que se cultivan as vides de Amandi, situados na outra marxe do Sil, xa na marxe lucense da Ribeira Sacra. Por último, para rematar a nosa xornada e esta ruta pola Ribeira Sacra, dirixímonos a Monforte de Lemos (situada a 25 km do Castro de Caldelas) pola OU-601, unha ruta que cruza o río Sil a través dunha paisaxe de gran beleza.