Descrición
A ría de Arousa é a máis extensa das Rías Baixas.
A súa boca ábrese entre as puntas Covasa, ao norte,
e San Vicente, ao sur. Máis rectangular cás súas
veciñas, debido á súa orixe de bloque afundido,
ofrece formas contrastadas. Polo norte, limítaa
nitidamente a serra da Barbanza e, polo sur, aparece
bordeada polas suaves terras aplanadas do Salnés.
No seu interior son numerosas as illas e illotes de
extraordinaria beleza, entre as que destaca a illa de
Sálvora, na súa entrada, a Illa de Arousa, no seu
sector central e a de Cortegada, no seu fondo, no
contacto coa desembocadura do río Ulla, por terras
de Carril. Precisamente, esta última foi doada a
comezos do século XX para residencia do rei
Alfonso XIII.
O perfil sinuoso de Arousa propicia a existencia
dun gran número de enseadas e penínsulas que
favoreceron o asentamento de numerosas vilas
mariñeiras, como Aguiño, Ribeira, A Pobra do
Caramiñal, Boiro e Rianxo, na vertente norte;
e Carril, Vilagarcía, Vilaxoán, Vilanova, Cambados
e O Grove, na sur. Na confluencia co río Ulla,
Catoira e, no centro da ría, a vila da illa de Arousa.
Atopámonos nunha área na que se combina a
beleza natural co desenvolvemento económico, aínda
que non sempre en harmonía coa arte e a tradición.
Do primeiro son exemplo as súas illas, as súas
numerosas praias, as serras do seu contorno, como
a da Barbanza, ou os tramos inferiores dos ríos que
desembocan na ría, como o das Pedras, o Ulla ou
o Umia, sen esquecer o marabilloso complexo lagunardunar
de Corrubedo, na actualidade parque natural,
e que se atopa na península que separa as rías de
Arousa e Muros-Noia.
A amplitude da ría de Arousa propiciou que
dende antigo fose unha vía aberta ás invasións, como
o demostran as Torres de Oeste, en Catoira, levantadas
para a defensa do río Ulla do ataque dos normandos
e dos árabes, pero tamén para o comercio.
Dende o punto de vista económico, hai que
salientar que a riqueza de Arousa non se reduce ao
sector marisqueiro, á pesca, á acuicultura ou á
industria conserveira. Tamén é de grande
importancia o sector vinícola, onde destaca o
Albariño, sen dúbida dos mellores brancos do
mundo.
Primeiro Carril e, máis tarde, Vilagarcía de
Arousa, foron localidades que coñeceron un
desenvolvemento económico extraordinario, dado
que actuaron como os portos de Santiago e das súas
terras, Vilanova de Arousa e Cambados, na mesma
ribeira sur, xunto con Rianxo, Boiro, A Pobra do
Caramiñal e Ribeira, situadas na norte,
desenvolvéronse máis recentemente.
Vilagarcía de Arousa é un importante porto
comercial e pesqueiro de extraordinaria actividade
económica, que relevou a inmediata Carril do papel
promotor que exercera ata o século XIX. Centro
neurálxico da comarca do Salnés, é famosa polo seu
viño con denominación de orixe Rías Baixas.
No Salnés tamén sobresae Cambados, vila
señorial na que se poden ver casas brasonadas ou
a extraordinaria praza de Fefiñáns, flanqueada polo
pazo dos Figueroa e a igrexa de San Benito, século
XVI. Trátase dun lugar dos que se deben percorrer
a pé para desfrutar del. Ademais, é a capital do
Albariño.
Situada na ribeira norte, A Pobra do Caramiñal
é unha vila señorial con casas brasonadas e castelos,
como as Torres da Xunqueira. Flota sobre a vila
a sombra inmortal de Valle-Inclán, o seu cantor.
E, na mesma ribeira, atopámonos con Santa Uxía
de Ribeira, cidade de extraordinario pulo económico
fundado no sector da pesca. No seu interior,
conserva algúns restos da vella vila mariñeira, e moi
preto atópase Corrubedo.
No parque natural de Corrubedo é posible
observar a combinación de diferentes elementos.
Bordeando o mar, a extensa praia, na que resaltan
algúns cumes graníticos. Se camiñamos cara ao
interior atopamos, en primeiro lugar, un sistema
dunar fixado pola vexetación, no que resaltan formas
pinaculares; despois, un amplo corredor intradunar
e, a continuación, a duna móbil que, cun quilómetro
de lonxitude e uns vinte metros de altura, se move
ritmicamente impulsada polos ventos do suroeste
e do nordés. Este xogo de ventos fai que a súa
mobilidade se vexa circunscrita a un espazo moi
concreto, sen que se produzan grandes
desprazamentos.
Traspasada a duna móbil, esténdese, por un lado,
un amplo manto eólico e, cara ao nordés, a área
hidromorfa da lagoa de Carregal que, coa de Vixán,
situada un pouco máis ao sur, se converten en lugares
de grande interese faunístico, sobre todo
ornitolóxico.