Esta comarca do suroeste da provincia de Ourense destaca pola súa riqueza paisaxística, fauna e flora que inclúe o Parque Natural Baixa Limia-Serra do Xurés o máis extenso de Galicia con case que 30000 ha. Xunto co Parque Nacional da Peneda-Gerês portugués conforman unha reserva da biosfera transfronteiriza na que centos de especies animais e vexetais, algunhas delas endémicas, atopan o seu hábitat.

Estamos, sen dúbida, ante unha das zonas de Galicia con maior interese natural, paisaxístico, etnográfico e arqueolóxico.

Falamos dunha serra moi abrupta, senlleira pola súa morfoloxía, podendo gozar constantemente de grandiosas panorámicas, con altitudes superiores aos 1500 metros que condicionan unha flora e unha fauna singulares.

O segundo gran atractivo atopámolo na auga. Por un lado, comezando polo río Limia, omnipresente, e seguindo polos numerosos regatos orixinados polas neves invernais e as chuvias, que forman no Parque Natural constantes caídas de auga dunha gran beleza plástica. Por outro lado, A Baixa Limia alberga tres presas no seu interior: Salas, As Conchas e Lindoso. Nelas, a auga embalsada proporciona ao viaxeiro o marco axeitado para a práctica de distintas actividades náuticas, combinando o ocio co deporte.

Percorrido

Propoñemos unha ruta de dificultade baixa, co apoio dun vehículo, realizando pequenos percorridos a pé, apta para todos os públicos e ideal para realizar en familia. A duración estimada é de tres días. A distribución de tempos debe ser tomada a modo de exemplo, xa que cada un pode variala en función das súas preferencias.

Accesos á zona (por Bande)...

  • Desviámonos en Xinzo de Limia na A-52, para continuar pola estrada OU-301 ata enlazar coa OU-540, Ourense-Portugal, en Bande.
  • Desde Ourense pola A-52 e AG-31 dirección Celanova para seguir pola OU-540 ata Bande, onde iniciamos a ruta turística pola Baixa Limia.

Día 1º

O primeiro día da nosa proposta comeza na localidade de Bande, cabeceira dun pequeno municipio no que se celebra todos os anos a "Festa do Peixe" (declarada de Interese Turístico de Galicia dende 2013) un sinal inequívoco da riqueza dos ríos da contorna. Nesta vila, coñecida tamén polas súas celebracións do Entroido -coa máscara do "troteiro" como personaxe principal-, podemos visitar a monumental igrexa de San Pedro e a casa reitoral.

A continuación a ruta parte pola OU-540 en dirección a Lobios e, no lugar dos Baños, atopamos unha desviación á esquerda que nos leva ata unhas piscinas termais ao aire libre á beira mesmo do encoro das Conchas. De feito, segundo o nivel do mesmo poden quedar asolagadas. Dende aquí podemos ir a pé seguindo a ribeira ata atopar o xacemento romano Aquis Querquennis e o seu centro de interpretación. Outra opción sería continuar pola estrada xeral e un pouco máis adiante, en Porto Quintela, coller á esquerda a pista asfaltada que nos leva ata o centro de interpretación, que actúa tamén como unha das Portas do Parque Natural.

Retomando de novo o camiño pola OU-540, atopamos un desvío sinalizado á dereita que nos conduce á igrexa visigótica de Santa Comba de Bande. Deixaremos o coche no aparcadoiro antes de entrar na aldea. Pasaremos primeiro por diante da actual igrexa parroquial e, a poucos metros, atopamos os muros que albergan este importante monumento prerrománico da Baixa Limia.

Continuando pola OU-540 en dirección a Lobios e á fronteira, tras deixar atrás a presa das Conchas, a estrada fai unha baixada pronunciada cruzando o río Limia que xa está a formar a cola do encoro de Lindoso.

Ao pasar o punto quilométrico 60, atoparemos o desvío para Entrimo chegando á Feira Vella. Aquí paga a pena achegarse ata a praia fluvial do río Pacín, que conta cunha área recreativa. Dende aquí, un curto e fácil paseo a pé levaranos ata a fervenza do Pozo Caído nunha engaiolante contorna.

A continuación seguiremos cara á Terrachá, a capital do concello, para visitar a igrexa de Santa María A Real, do século XVIII e estilo churrigueresco.

Dende o centro da Terrachá, seguimos a ruta cara á aldea de Queguas. Á dereita atopámonos coa Área Recreativa do Pedreiriño, con fermosas vistas sobre o val e as serras de Santa Eufemia e do Xurés cara ao sur. Á súa esquerda, levántase unha estatua a San Rosendo, nobre galego fundador do mosteiro de San Salvador de Celanova. Se continuamos o itinerario encontraremos, á esquerda da estrada, unha pequena capela na honra ao Santo Cristo.

Xa en Queguas podemos deixar o coche e seguir a ruta de sendeirismo PR-G 27 percorrido circular de case 7 km, que nos levará ata a ermida da Ascensión e as chamadas Cortes da Carballeira, antigos currais nos que se acubillaba o gando, e o dolmen da Casa da Moura.

No concello de Entrimo, punto final desta xornada, existen varias opcións de aloxamento.

Día 2º

A nosa proposta para o segundo día é coller de novo a estrada OU-540 dirección Portugal, cruzando o río Limia e deixando á esquerda o desvío a Lobios, para seguir de fronte cara á Madalena. A pouco máis de 6 km temos sinalizada a pista asfaltada que sobe a Compostela e á igrexa de San Salvador de Manín, tamén coñecida como de Aceredo, xa que foi trasladada en dúas ocasións, a derradeira por mor da construción do encoro de Lindoso.

Despois de visitar Manín, regresaremos pola OU-540 ata o cruce sinalizado para Lobios e Portugal pola Portela do Home.

Ao chegar a Lobios podemos visitar a igrexa de San Miguel e achegarnos ao barrio de Fondevila, no que hai numerosos hórreos aquí chamados canastros. Esta visita axúdanos a facernos unha clara imaxe da riqueza agrícola de bisbarra noutros tempos.

Os amantes da natureza poden visitar en Lobios o Centro de Interpretación do Parque Natural Serra do Xurés onde lle facilitarán todo tipo de información relacionada co parque e cos recursos do mesmo.

Continuando a ruta, tomamos a estrada OU-312 en dirección á Portela do Home. Ao chegar a Vilameá atopámonos á esquerda coa capela de Santa Lucía, por onde se pode acceder á Ruta dos Muíños de Vilameá e á da ermida de Nosa Señora do Xurés. Cruzamos esta localidade e, despois das últimas casas, nace un camiño que nos leva ata unha ponte e ata o primeiro muíño desta pequena ruta de sendeirismo ao carón do río. Seguindo pola estrada subimos á ermida, onde podemos ver os pasos do Via crucis en tres capelas con imaxes de Xesús Cristo camiño do calvario.

Se continuamos de novo pola estrada de Vilameá á Portela do Home chegamos ao lugar dos Baños, onde se levanta o balneario e unha praia fluvial ideal para pasar o día en familia. Tamén hai unha piscina termal ao aire libre e gratuíta na que bañarse todo o ano, sobre todo nas estacións frías, debido a que a auga na zona de saída chega a alcanzar os 42 graos de temperatura.

Pódese deixar o coche nas inmediacións do balneario e realizar unha interesante ruta a pé. Esta levaranos unha ou dúas horas dependendo a que punto do percorrido queiramos chegar. Aos poucos metros do inicio atopámonos á dereita os restos da vila romana dos Baños de Río Caldo, tamén coñecida como mansio Aquis Originis. A continuación, retomando o camiño, un vieiro ascende ata a fervenza da Corga da Fecha. O primeiro tramo é dunha dificultade baixa, mentres que o último de subida é de dificultade media/alta.

Continuando en dirección á Portela do Home pasamos por Torneiros, onde existen varias agrupacións de hórreos. Despois desta aldea temos á esquerda un lugar para aparcar que serve de miradoiro cara a serra do Xurés e a fervenza da Corga da Fecha. Tras cruzar o río Caldo, atopámonos área recreativa dos Miliarios, onde podemos visitar un conxunto de miliarios romanos e, na marxe esquerda da estrada, a reconstrución dun treito da Vía Nova romana que unía Braga con Astorga. Parte do percorrido pola calzada romana pódese realizar a pé e enlazar coa ruta da fervenza da Corga da Fecha.

Como punto final desta xornada podemos achegarnos á Portela do Home, na fronteira con Portugal, e ir gozando das vistas do val do río Caldo e das serras que o arrodean.

No concello de Lobios atoparemos diversas modalidades de aloxamentos para pasar a noite, e comezar ao día seguinte a derradeira etapa.

Día 3º

No terceiro día da ruta pola comarca da Baixa Limia saímos de Lobios para achegármonos a Muíños e coñecer este concello situado entre o val do río Limia e o val do Salas, ao pé das serras do Pisco.

Collemos a estrada provincial OU-1202, pasando pola Portaxe, Xendive e bordeando o encoro das Conchas. Ao pasar o lugar de Cados, a uns 13 km de Lobios, está o desvío sinalizado á dereita que sobe á ermida da Virxe da Clamadoira que ofrece unhas fermosas vistas sobre o encoro.

De seguido baixamos a Mugueimes, que dispón dunha magnífica área recreativa e o Complexo Turístico do Corgo, que conta con campamento de turismo e instalacións para a práctica de actividades lúdicas e deportivas no encoro das Conchas. Tamén atoparemos un dos centros de recepción de visitantes do Parque Natural da Baixa Limia-Serra do Xurés. Tamén podemos visitar interesantes monumentos como a igrexa parroquial, na que o tellado do campanario está realizado con lousas de pedra superpostas.

Desde Mugueimes a nosa ruta parte cara a parroquia de Santa Baia das Maus de Salas. Tras deixar á esquerda Porqueirós, atoparemos unha estrada á dereita. Alí hai un indicador que nos leva aos principais monumentos megalíticos da zona. Ao chegar á beira do encoro atopamos á dereita A Casiña da Moura. Cruzamos o río Salas polo dique, polo que cómpre facer atención, xa que é un paso estreito no que apenas colle un coche. Do outro lado podemos visitar a Casola do Foxo, que recibe este nome por situarse ao carón dun antigo foxo do lobo -recinto pechado destinado a cazar esta especie-. A poucos metros tamén está a mámoa de Munixeito, no que se poden observar os ortostatos.

Seguindo a estrada que vai bordeando o encoro polo sur chegamos a Requiás. Dende o centro da aldea sobe unha pista asfaltada que vai dar a Pitões das Júnias, xa en territorio luso. Ao chegarmos á fronteira, á esquerda hai unha pista de terra que sobe ata o miradoiro do Pisco. Pódese ir en coche aínda que, dependendo do seu estado, recomendamos facer a pé este treito de apenas 2 km. Dende aquí temos unhas magníficas vistas da comarca da Baixa Limia, co encoro de Salas en primeiro termo ou a serra do Xurés á nosa esquerda.

Volvendo a Requiás, continuamos cara Guntimil, cruzando o río Salas por unha ponte estreita. Uns metros máis adiante atopamos á beira da estrada unha mámoa á esquerda. Pola dereita sae un carreiro que nos levará a outra das mámoas do conxunto denominado Outeiro de Cavaladre.

Dirixímonos de novo cara a Mugueimes e de aí a Bande onde finalizamos a ruta pola Baixa Limia.

Arriba