A serra do Courel, atravesada polo río Lor, é unha paraxe natural de incalculable beleza que plasmou como ninguén o escritor Uxío Novoneyra nos seus poemas. Os seus cumes máis altos son Formigueiros, Montouto e Pía Paxaro, montañas moi apropiadas para realizar rutas de sendeirismo e gozar da natureza no seu estado máis agreste e vivo.

A capa vexetal do lugar, moi abundante e rica, aparece cuberta de uces e carballos, e nas zonas altas podemos ver bosques de aciñeiras e outras árbores autóctonas. Os vales están rodeados de montes de castiñeiros. No Courel destacan tamén devesas como a da Rogueira, unha reserva botánica das máis fermosas e ricas de Galicia.

As aldeas da serra, localidades pequenas con casas de lousa, están cheas de encanto. Nesta serra aínda se poden visitar varias pallozas.

Unha ruta polo Courel é unha viaxe no tempo para marabillarse cunha Galicia que está desaparecendo.

É obrigado facer referencia á importancia do castiñeiro cando falamos desta paraxe natural. O seu froito foi durante moito tempo a base fundamental da alimentación dos habitantes desta zona; un ingrediente importante de moitas comidas como por exemplo o caldo de castañas, castañas con touciño ou leite con castañas. Pero non só se utilizaba o froito senón toda a árbore: as follas para tapar o chan das cortes dos animais, a madeira, e a flor para a produción de mel.

Percorrido

Para coñecer a serra do Courel é aconsellable dispoñer de tres días. A ruta en coche discorre en parte por estradas locais, polo que haberá que facer atención á circulación. Na proposta incluímos dous pequenos percorridos a pé para apreciar mellor unha paisaxe agreste e chea de encanto, onde a natureza inúndao todo. A distribución do tempo é estimada, cada persoa pode variala en función das súas preferencias.

Accesos á zona

  • Desde a cidade de Lugo polo CG-2.2 ata Sarria e despois pola LU-633 achegándonos a Samos.
  • Desde a A-6, á altura de Pedrafita do Cebreiro desviámonos cara ao Cebreiro pola LU-633, que nos levará a Samos.

Día 1º

A ruta pola serra do Courel pode comezar en Samos ou no Cebreiro, dependendo das preferencias do viaxeiro. O noso consello é partir de Samos, onde visitaremos o fermoso mosteiro de San Xulián, fundado en plena etapa visigótica por San Martiño de Dumio e construído en distintos períodos con estruturas románicas, góticas, renacentistas e barrocas.

A dez quilómetros desta localidade, en dirección ao Cebreiro, polo denominado Camiño Francés, está a localidade de Triacastela onde podemos visitar a igrexa de Santiago. Construída en estilo románico sufriu unha profunda reforma no século XVIII. A 11 km de Triacastela encontramos o lugar de Fonfría e a igrexa parroquial de San Xoán, contruída no século XVI e con importantes reformas feitas en épocas posteriores.

 

Continuando o percorrido pola estrada LU-633 atopamos o alto do Poio, un lugar de gran beleza rodeado de bosques. Desde este miradoiro, situado a 1337 m de altitude, contémplanse a serra do Rañadoiro e o val que se forma aos seus pés. Tamén podemos ver o monumento ao peregrino no alto de San Roque, a 1270 m.

Se continuamos na mesma dirección chegaremos á aldea do Cebreiro, a 23 km de Triacastela. Un dos monumentos, de parada obrigada, é o santuario de Santa María A Real. Un templo fundado polo Conde Aurillac e construído no século IX, pero reformada posteriormente en varias ocasións.

Outra visita imprescindible é o Museo Etnográfico, emprazado en varias pallozas que conservan a súa estrutura orixinal. Esta poboación é moi coñecida por ser a porta de entrada do Camiño Francés en Galicia, polos seus monumentos e paisaxes, pero tamén polo seu queixo. Todos os anos celébrase en Pedrafita do Cebreiro unha feira de exaltación deste produto gastronómico. O Cebreiro será o punto final desta xornada, xa que conta con diversos aloxamentos e oferta de restauración.

Día 2º

O segundo día partimos cara a Seoane do Courel. Desde O Cebreiro retornaremos pola estrada LU-633 en dirección a Samos e, a poucos quilómetros tras deixar o alto de San Roque, desviámonos á esquerda para introducirnos na serra pola estrada LU-651.

Ao chegar a Seoane do Courel, a uns 18 km dende O Cebreiro, atopamos o indicador á esquerda de Visuña e Romeor. Seguimos a sinalización e a 4,8 km do cruzamento, deixaremos á dereita a estrada que vai a Visuña e Ferramulín. Se continuamos de fronte pasando por Millares, chegaremos á aldea de Romeor e ao túnel - acueduto romano.

A partir de aquí debemos continuar a pé por un percorrido de dificultade media. Hai que camiñar tres quilómetros polo curso dun regato de bastante caudal polo que é aconsellable ir provistos de botas e lanterna xa que uns 200 m do percorrido, ata chegar á outra ladeira da montaña, son case en penumbra. Volvemos cara a Millares, pasamos por Mostaz e desviámonos en dirección Visuña - Ferramulín. De camiño atopámonos coas ruínas do castelo do Carbedo tamén chamado de San Roque. Na zona pódese gozar da maxestosa e espectacular vista do muro do monte Cido, que nalgúns puntos pode alcanzar os 950 m para despois descender suavemente.

 

Dende Romeor, onde deixamos o coche, volveremos á estrada que nos trouxo dende Seoane, para continuar en dirección Visuña ata o alto do Couto. De aquí parte un camiño á dereita que nos levará a pé á Devesa da Rogueira. Neste punto do noso percorrido podemos contemplar o teito do Courel: o pico de Formigueiros. Continuando a ruta chegamos a Visuña, onde ata hai pouco seguían moendo dous dos muíños que hai na zona, e a Ferramulín (km 20,3 dende Seoane). Na primeira subida ao saír desta poboación, xusto nunha curva e mirando á dereita, vese a sinalización da baixada á fervenza de Vieiros Despois de percorrer 1200 metros chegamos á aldea de Vieiros e outro quilómetro máis aló á A Seara, unha das aldeas mellor conservadas do Courel.

Da Seara seguimos polo Soldón baixando cara a Quiroga e pasando polo miradoiro de Bustelo de Fisteus que nos ofrece boas vistas do val e a súa contorna.

En Quiroga poderemos deternos e visitar o seu Museo Etnográfico e o Museo Xeolóxico para coñecer máis sobre o Xeoparque Montañas do Courel.

A continuación dirixímonos pola LU-651 en dirección a Folgoso do Courel parando no miradoiro xeolóxico de Campodola que nos permitirá observar o Pregamento xeolóxico de Campodola-Leixazós.

No km 12 chegamos ao Alto do Boi, a 1061 m de altura. Neste punto hai unha pista cara á dereita, non apta para coches, que nos levará a Pía Paxaro e unha desviación á esquerda que nos achegará ao lugar de Vilar. Esta última, de 3,2 km, aínda que está asfaltada, considérase perigosa por ter unha inclinación do 16%. Está prohibida a baixada a vehículos con remolque ou autocares.

Unha vez en Vilar visitaremos o lugar, que conta cunha ducia de casas pegadas, algunhas delas con rúas moi estreitas e tellados de lousa. Cruzamos a aldea e seguimos o roteiro de sendeirismo de Froxán e Vilamor que nos levará a través dun souto de castiñeiros centenarios ata o castro de Vilar, nun meandro do río Lor, e á pequena ermida de San Roque. Acompañando o camiño vaise atopando un vía crucis, con cruces de madeira de 1 metro de altura. Tamén podemos visitar a Casa do Ferreiro cunha singular mostra de "Instrumentos e Aparellos". Desde Vilar a estrada continúa cara a Vilamor e Froxán. Paga a pena deterse na fervenza do Rexiu e visitar as dúas aldeas pola súa arquitectura tradicional, especialmente esta derradeira. Se aínda hai tempo, uns quilómetros máis adiante de Froxán atoparemos o miradoiro da Pena do Teso Grande. A outra opción para facer este percorrido sería retomar o camiño no alto do Boi, pola estrada LU-651, tomamos dirección a Folgoso do Courel pasando por Santa Eufemia e en Folgoso do Courel coller a desviación para visitar Froxán e Vilamor. Podemos rematar este segundo día ben en Folgoso do Courel ben en Seoane do Courel, xa que ambas localidades ofrecen distintas opcións de aloxamento.

 

Día 3º

Sexa saíndo de Seoane ou de Folgoso do Courel, pola LU-651, á altura da Área recreativa de Mogoxe colleremos o desvío cara ao Incio e a Seceda e pasaremos polo castro da Torre, do século II-IV d.C., situado xusto nunha curva e a poucos minutos andando. Na mesma dirección, chegaremos a Seceda, unha poboación que foi obxecto de restauración grazas a un programa da Unión Europea.

Seguindo a ruta por unha estrada serpeante, a 14,2 km, encontramos o lugar da Casela. A seguinte parada será A Ferrería (do Incio), unha aldea construída enriba de penedos que tivo un importante pasado balneario. Lamentablemente, o edificio do balneario atópase en reforma Tamén se pode visitar o manancial mineromedicinal nas proximidades, subindo por unha pista á esquerda ao pouco de saír da poboación.

O itinerario continúa pola parroquia do Hospital e á igrexa de San Pedro Fiz, a único templo románico de España construído en mármore. Case dous quilómetros despois xa estamos na Cruz do Incio, capital do concello. Desde este punto debemos coller a estrada LU-641 cara a Samos e aos 8 km desviarnos cara a igrexa de Santa María de Mao, onde se celebra a romaría de Santo Eufrasio, bispo natural de Andújar, cuxos restos repousan no templo. Para a visita hai que preguntar polas chaves na cantina “Casa Campo”, onde se celebra a romaría de Santo Eufrasio, bispo natural de Andújar, cuxos restos repousan no templo. É característico o cemiterio cuberto que rodea o templo.

Para finalizar a ruta en Samos temos dúas opcións, unha indo polas aldeas de Vilamor, Cereixido e A Castiñeira ou ben desandar o camiño ata o cruce que deixamos antes e virar á dereita. Poucos quilómetros despois, como curiosidade, atoparemos ao pé de estrada dúas estatuas de mamuts. Se aínda hai tempo, xusto antes de entrar no concello de Samos, sae á dereita unha pista que nos leva ao castro de Formigueiros. A estrada LU-641 empata coa LU-633 de Sarria a Samos, punto final da ruta que comezamos hai 3 días.

Arriba